Zabytkowe Osiedle Patronackie kopalni „Dębieńsko” – Familoki to jedna z najpiękniejszych i najlepiej zachowanych kolonii tego typu. Zostało ono zaprojektowane tak, by tworzyć przemyślaną całość, choć każdy z około stu familoków wchodzących w jego skład jest inny. Obejmujące ulice Szkolną, Wolności, Słowackiego, Hallera, Kombatantów i Mickiewicza zajmuje obszar 15 ha i jest tym samym największym zachowanym obszarem familoków na Śląsku, wpisanym do rejestru zabytków w 1995r. Osiedle tworzą 84 jedno – i dwukondygnacyjne budynki, murowane z czerwonej cegły z elementami ornamentów z białej cegły glazurowanej, elementami „muru pruskiego”, fragmentami gładkich piaskowych tynków i innymi zdobieniami elewacji.
Od XVII w., tak jak na wielu terenach regionu rozwijał się przemysł wydobywczy. W większości leżących na ziemi rybnickiej osad, w Czerwionce rozwijało się hutnictwo. Jednak dopiero odkrycie w 1788 r. pokładów węgla kamiennego przyśpieszyło rozwój miejscowości. Małe kopalnie – niewielkie zakłady górnicze, które powstawały na tym obszarze oraz należące do nich pola górnicze były kolejno skupowane przez koncern „Zjednoczone Huty Królewska i Laura”, który 2 listopada 1898 r. uruchomił kopalnię „Dubensko” (od 1922 r. „Dębieńsko”). W związku z intensywnym rozwojem do pracy w zakładzie stale poszukiwano nowych pracowników - górników oraz niższy i wyższy dozór. Dla osób przyjezdnych, które zdecydowały się podjąć pracę w kopani zaczęto budować osiedle patronackie. Do wybuchu II wojny światowej postawiono w centrum Czerwionki 121 budynków dla robotników i urzędników. Te zespoły mieszkalne powstawały etapowo w latach 1898–1916, przyczyniając się do zmiany charakteru dawnej wsi Czerwionka w dzielnicę miejską. Najcenniejszym z nich jest zabytkowe osiedle robotnicze zlokalizowane w centralnej części Czerwionki. Kompleks zaprojektował mistrz budowlany Stork z Czerwionki, etatowo pracujący dla koncernu. Najcenniejsza część obejmuje obszar 15 ha. Zabudowę tworzą 84 budynki jedno- i dwukondygnacyjne, murowane z czerwonej cegły glazurowanej, elementami „muru pruskiego”, fragmentami gładkich piaskowych tynków i innymi wyróżniającymi się zdobieniami elewacji. Wejścia do budynków umiejscowiono od strony podwórza lub z boków. Poszczególne familoki mieściły 4, 6 lub 8 mieszkań, składających się z kuchni i pokoju lub kuchni i 2 pokojów. Mieszkania robotnicze w zależności od standardów zajmowały od 40 do 70 m kw. Mieszkania urzędnicze były większe. Budynki posiadały nowoczesną infrastrukturę. Wyposażone były w piece kaflowe, wodociąg i prąd elektryczny z sieci kopalnianej, lokalny system kanalizacji. Przy każdym budynku mieszkalnym zbudowano budynki gospodarcze dla drobnej hodowli zwierząt. Pojedyncze rodzinne ogródki gospodarcze posiadały powierzchnię około 250 m2 każdy. Ogółem w całym zespole dawnej kolonii ogródki zajmowały powierzchnię około 6,7 ha – prawie 50% powierzchni całego dawnego zespołu.
Osiedle patronackie w Czerwionce, jak na swoje czasy, było nowoczesne, kompleksowe i samowystarczalne - znajdowało się w nim wszystko, co potrzebne pracownikowi do życia: kościół, szkoła, sklep, pralnia, suszarnia, magiel, piekarnia i lokal mieszkaniowy. Każdy z budynków miał własne podwórze, ogródek warzywny o wielkości ok. 150 m kw. z kilkoma zasadzonymi już drzewami owocowymi. Dla urozmaicenia wyglądu osiedla, założono ogródki kwiatowe i zieleńce, służące jako skwery oraz place zabaw dla dzieci. Ulice obsadzono licznie drzewami.
Komentarze
NA TEJ TRASIE PRZYDA CI SIĘ MAPA Z NASZEJ APLIKACJI
MAPA TURYSTYCZNA W APLIKACJI TRASEO
Tychy, Pszczyna i okolice
Mapa Pszczyny, Tych i okolic ograniczony jest przez Oświęcim na wschodzie i Żory na zachodzie, południowa część mapy to Jezioro Goczałkowickie. Na mapie zaznaczono informacje przydatne turyście i podano przebiegi szlaków pieszych i rowerowych. Wyróżniono miejscowości godne zwiedzania i miejsca szczególnie interesujące aktywnych.
MAPA TURYSTYCZNA W APLIKACJI TRASEO
Gliwice i okolice
Mapa Gliwic i okolic, na której zaznaczono informacje przydatne turyście, jak zabytki, noclegi, granice obszarów chronionych. W miejscowościach opisano nazwy głównych ulic. Podano aktualne przebiegi szlaków pieszych i rowerowych. Wyróżniono miejscowości godne zwiedzania i miejsca szczególnie interesujące aktywnych.
MAPA TURYSTYCZNA W APLIKACJI TRASEO
Rybnik i okolice
Mapa Rybnika i okolic obejmuje Żory, Jastrzębie-Zdrój, Rybnik i Wodzisław Śląski. Zaznaczono na niej informacje przydatne turyście, jak zabytki, noclegi, granice obszarów chronionych. W miejscowościach opisano nazwy głównych ulic. Podano aktualne przebiegi szlaków pieszych i rowerowych.
MAPA TURYSTYCZNA W APLIKACJI TRASEO
Metropolia Silesia i okolice
Mapa turystyczna w skali 1:50000, która pokazuje mniej znane oblicze Górnego Śląska - regionu o niezwykłej historii, pełnego zabytków, atrakcji, a także... wielu terenów zielonych. Wydanie zawiera wszystkie obecne na opisywanym terenie zabytki architektury, techniki i przyrody; aktualną infrastrukturę komunikacyjną i turystyczną; szlaki: piesze PTTK, rowerowe, dydaktyczne i spacerowe; oraz wiele innych ciekawych informacji, np. przebieg granic państwowych z 1914 i 1939 roku. Zasięg mapy wyznaczają: Tarnowskie Góry na północy, Tychy na południu, Gliwice na zachodzie i Jaworzno na wschodzie.
MAPA TURYSTYCZNA W APLIKACJI TRASEO
Euroregion Pradziad
Mapa turystyczna Euroregionu Pradziad obejmuje obszar pogranicza polsko-czeskiego: po polskiej stronie województwo opolskie a po czeskiej okresy Jesenik i Bruntal. Specjalnie opracowany podkład kartograficzny zawiera niezbędne informacje do uprawiania aktywnej turystyki w transgranicznym regionie: szlaki piesze, konne, trasy rowerowe oraz inne ważne elementy infrastruktury turystycznej.
Mapa została wykonana w ramach projektu „E-bike nowoczesna turystyka” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa. „Przekraczamy granice”.
MAPA TURYSTYCZNA W APLIKACJI TRASEO
Euroregion Praděd
Turistická mapa Euroregionu Praděd zahrnuje území česko-polského příhraničí: na české straně okresy Jeseník a Bruntál, na polské straně Opolské vojvodství. Speciálně zpracovaný kartografický podklad obsahuje nezbytné informace pro aktivní turistiku v přeshraniční oblasti: pěší, jezdecké, cyklistické stezky a další významné objekty infrastruktury cestovního ruchu.
Mapa byla zpracována v rámci projektu „E-bike moderní turistika" spolufinancovaného z prostředků Evropského fondu pro regionální rozvoj a ze státního rozpočtu. „Překračujeme hranice".